طاهریان اولین حکومت نیمه مستقل

طاهریان

طاهریان اولین حکومت  نیمه مستقل ایران بعد از حملهٔ اعراب بودند.

طاهریان:

طاهر بنیانگذار سلسله طاهریان بود او با شکست سپاه علی بن ماهان سردار امین توانست بغداد راتصرف کند و مامون را به خلافت برساند .او در خراسان به عنوان امیر دو سال برای مامون خدمت کرد وبعد اعلام استقلال کرد.

طاهریان هرچند نتوانستند خود حکومت بزرگی را تشکیل دهند اما ایران را از زیر دستان اعراب بعد از دویست سال رها کردند و موجب به وجود آمدن دیگر سلسله های ایرانی شدند .

 از حاکمان دیگر طاهریان افراد زیر را می توان نام برد:

علی بن طاهر (چند ماه) طلحه بن طاهر(6سال) عبدالله طاهر (7سال) طاهربن عبدالله(18سال) محمدبن طاهر (11س

طاهریان‌ اولین حکومت مستقل ایران‌ بعد از حملهٔ اعراب‌ بودند.

در اوایل قرن سوم، طاهر بن حسین، یکی از سرداران مأمون عباسی از طرف او امیر خراسان شد و بدلیل آن که عدم اطاعت خود را از مأمون اعلام کرد، اولین حکومت مستقل ایرانی بعد از اسلام در ایران تشکیل شد و حکومت او به طاهریان معروف شد. در زمان طاهریان نیشابور به پایتختی برگزیده شد.

طاهریان در جنگ با خوارج در شرق ایران به پیروزی دست یافتند و سرزمینهای دیگری مانند سیستان و قسمتی از ماوراءالنهر را به تصرف در آوردند و نظم و امنیت را در مرزها بر قرار کردند. گفته می‌شود که در زمان حکومت طاهریان، به جهت اهمیت دادن آنان به کشاورزی و عمران و آبادی، کشاورزان به آسودگی زندگی می‌کردند.

در زمان طاهریان قیامهای بابک و مازیار که به ترتیب در اذربایجان و طبرستان(مازندران)رخ داد باعث شد که انها از توجه به شرق ایران باز دارد.به همین دلیل خوارج دست به شورش زدند.اخرین امیر طاهری محمدبن طاهرنیز فردی مقتدر نبود.در نتیجه حکومت طاهریان رو به ضعف نهاد و سرانجام در میانه‌های سده سوم هجری به دست یعقوب لیث سرنگون شد.

اصل و ‌نسب طاهریان:

برخی آنها را از تبار منوچهر پادشاه باستانی ایران و برخی نسب آنها را رستم پهلوان اساطیری ایران و گروهی دیگر آنها را از قبیله خزاعه عرب دانسته‌اند و لی بیشتر محققین آنها را از خاندان‌های کهن خراسان می‌دانند که بعد از سقوط ساسانیان نمایندۀ گروه دهقانان خراسان بودند. حسین،جد مؤسس این سلسله، را جزء اولین دعوت کنندگان نهضت عباسی در خراسان می‌دانند. همچنین حسین بن مصعب پدر طاهر در زمان حکومت منصور عباسی موقعیت و اعتبار زیادی داشته است.(1)

تاریخ سیاسی:  

 حکومت طاهریان در سال 205 ه‍.ق توسط طاهربن حسین ملقب به ذوالیمینین تأسیس شد و  تا سال 259 دوام داشت.

طاهر بن حسین در سال (181 ه‍.ق) از جانب علی بن عیسی، و الی خراسان، به حکومت پوشنگ منصوب شد.(2) برخورد شدید او با خوارج و حمزة بن عبدالله خارجی و نیز همراهی او با هرثمه برای نبرد با رافع بن لیث به دستور هارون الرشید باعث انتخاب طاهر به فرماندهی سپاه مأمون شد. او درسال 195 ه‍.ق برای مقابله با علی بن عیسی سردار امین انتخاب شد که در نبردی در قسطانه نزدیک ری او را شکست داد. در سال 197 ه‍.ق نیز در رأس سپاه مأمون به محاصرۀ یک ساله بغداد پرداخت؛امین را دستگیر و  به قتل رساند. در سال 199 ه‍.ق برای فرونشاندن فتنۀ نصربن شبث خارجی به رقه در شام رفت و تا 204ه‍.ق در آنجا بود. بعد از بازگشت از شام به عنوان رئیس شرطه بغداد انتخاب شد. بالاخره در سال 205ه‍.ق مأمون، ولایت خراسان را به او سپرد و بعدها امارت سیستان، کرمان، قوس، طبرستان، رویان و  ری نیز زیر نظر او بود.اما سال بعد نام مأمون را از خطبه‌ها انداخت و برای او دعا نکرد و حتی در سکه‌ها نیز نام او را ضرب نکرد و نوعی استقلال به هم رساند سرانجام بعد از یکسال و شش ماه حکومت در خراسان در سال 207 ه‍.ق درگذشت.(3)

پس از طاهر،پسرش، عبدالله، از سوی مأمون بر خراسان گماشته شد. او در سال 216 ه‍.ق خوارج خراسان را ریشه­کن کرد و پس از برقراری آرامش نیشابور را مرکز حکومت خود قرار داد.

وی از سوی خلفای بعدی،معتصم و  و اثق نیز حمایت گردید. او در خراسان بناهای زیادی ایجاد و  و قف مردم کرد و به توسعۀ کشاورزی و آبیاری و  حفر قنات پرداخت و کتابخانۀ عظیمی نیز در نیشابور بر پا کرد.(4)

پس از درگذشت عبدالله، فرزندش طاهر، از طرف و اثق به حکومت خراسان منصوب شد.در دورۀ او خوارج و عیاران بخش­هایی از قلمرو او را تصرف کردند.(5) در دورۀ زمامداری محمدبن طاهر (228 -259 ه‍.ق) حسن بن زید علوی در طبرستان در سال 251 ه‍.ق خروج کرد و بر اکثر بلاد دیلم و گیلان مستولی شد و  از طرفی یعقوب لیث نیز بعد از ضبط سیستان بخش­هایی از خراسان را تصرف کرد و به هرات لشکر کشید و  و الی محمدبن طاهر را از آنجا بیرون کرده پوشنگ را که دارالسلطنۀ طاهریان بود تصرف کرد بدین سان قلمرو طاهریان تجزیه شده محمد توسط یعقوب لیث صفاری دستگیر و سرانجام دولت طاهریان را منقرض نمود.(6)

اوضاع اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی دورۀ طاهریان:

خراسان در این دوره مورد توج

ه علویان و محل حضور آنها بود که و رود امام رضا (ع) به این حضور افزود. طاهریان پیرو مذاهب اهل سنت بوده از خلافت عباسی حمایت  و  قیامهای علوی را سرکوب می‌کردند.(7)

آنان زبان عربی را پذیرفتند.نثر و  نظم در این دوره عربی است.(8)

تشکیلات اداری طاهریان اقتباسی از خلافت عباسی بود که نمونه‌ای از دیوانسالاری عهد ساسانی بود.(9).

     فرمانروایان طاهری عبارت اند از:

·         طاهر بن حسین معروف به ذوالیمینین

·         طلحه بن طاهر

·         علی بن طاهر

·         عبدالله بن طاهر

·         طاهر بن عبدالله

·         محمد بن طاهر بن عبدالله